شیوه مقابله با ریسک در بازار

9 روش موثر برای مدیرت ریسک

منظور از مدیریت ریسک در بازار سرمایه چیست؟ این سوالی است که امروز که 50 میلیون کد بورسی صادر شده است و بسیاری در این بازار حضور دارند بیشتر اهمیت پیدا می‌کند.

از نظر علمی در مدیریت ریسک، مخاطرات و تردیدها برای شرکت و یا سرمایه فردی تشخیص داده می‌شود و سپس ارزیابی و اولویت بندی می‌شوند. این مخاطرات و تردیدها بنا بر منابع اقتصادی و دیگر منابعی که شخص یا شرکت در اختیار دارد رصد شده و کنترل می‌شوند تا تاثیر آنها کاهش یابد.

مدیریت ریسک از مباحث بسیار پراهمیت در هر کسب و کار و تجارتی است. اگر شما در بازار سرمایه یا بورس ایران تنها مدیریت ریسک را به خوبی انجام بدهید و روش‌های تحلیل تکنیکال و فاندامنتال اطلاع زیادی نداشته باشید می‌توانید احتمال ضرر در معاملات را بسیار کاهش دهید. این موضوع در دیگر کسب و کارها نیز صادق است. گفته اند و درست هم گفته اند که مدیریت ریسک درست و اصولی بازگشت سرمایه را برای شما تضمین می‌کند و از شرکت و یا فرد را در موقعیت‌های اضطراری نجات می‌دهد.

روی هم رفته 9 راهکار برای مدیریت موثر ریسک معرفی شده است که شامل پنج گام و چهار روش است. گام‌ها را همه شرکت‌ها باید بپیمایند اما در چهار روش بر اساس استراتژی شرکت و سلیقه فرد رویکرد متفاوت خواهد بود.

گام اول: شناخت ریسک

ریسک‌ها شامل هر روند و رویدادی است که موجب مساله برای شرکت و فرد و یا منفعت برای رقبا شود. تشخیص ریسک از مرحله شناسایی علل داخلی ایجاد مشکل و منابعی که برای رقبا دارد شروع می‌شود. ریسک‌ها می‌توانند داخلی یا خارجی باشند. خبر خوب این است که نرم افزارهای خوبی در زمینه مدیریت پروژه هستند که می‌توانند تا ضریب بالایی ریسک‌های احتمالی را تشخیص دهند.

گام دوم: تحلیل ریسک

زمانی که ریسک شناسایی شد حال می‌توانید تاثیرات بالقوه آن را بر روی رفتار مشتریان، شرکت خودتان، دارایی‌تان یا دیگر عامل ارزیابی کنید.

گام سوم: ارزیابی اثر ریسک

حالا وقت این است که میزان تاثیرات ریسک شناسایی شده را بسنجید. این ارزیابی می‌تواند تصویری از میزان شدت ریسک و تهدیدی که نسبت به پروژه، شرکت و یا دارایی‌تان دارد به دست آورید و در مقابل آن تاکتیک مشخصی را طراحی کنید. همچنین شما می‌توانید اندازه اثرگذاری هر کدام از ریسک‌ها را نیز درجه‌بندی کنید و نیروی خود را برای مقابله در برابر تهدیدها تقسیم کنید.

گام چهارم: مقابله با ریسک

از آنجا که شما با مجموعه‌ای از ریسک‌ها روبرو هستید که هرکدام شدت خود را دارد، می‌توانید با بدترین سناریو آغاز کنید و خود را برای مقابله با آن آماده کنید. بپرسید که چگونه می‌توان مخاطرات این ریسک را کاهش داد و اثرات منفی آن را کم کرد. یا چگونه می‌تواند تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد. در این مرحله ارزیابی ریسک و اقدامات پیشگیرانه و درنظرگرفتن احتمالات اهمیت دارد. شما باید خود را به گونه‌ای آماده کنید که دچار شگفت زدگی نشوید و در مقابل هر پیشامدی راهکاری پیش رو داشته باشید.

گام پنجم: رصد ریسک

در این مرحله شما شناخت کاملی از ریسک شیوه مقابله با ریسک در بازار و یا ریسک‌ها دارید و می‌دانید اگر رویدادی خارج از برنامه به وقوع بپیوندد چه برنامه‌ای در برابر آن خواهید داشت. رصد ریسک شامل مشاهده متغیرهای وابسته به آن است. را رصد این متغیرها بزرگی و نزدیکی ریسک را متوجه خواهید شد و سپس مجموعه اقدامات مقابله‌ای را در برابر آن انجام می‌دهید. زمانی که متغیرها به مرحله‌ای رسیدند شما می‌توانید ماشه اعمال زنجیره‌ای عملیات اصلاحی و مقابله با ریسک را بزنید.

حالا در برابر امواج ریسک‌های احتمالی و تهدیدهای آنها ما راهکارهایی دارید. روی هم رفته چهار روش برای مقابله تهدید و مدیریت ریسک پیشنهاد شده است که بر اساس مخاطره‌آمیز بودن آن درجه بندی می‌شوند.

استراتژی های مقابله با ریسک‌ها در بازارهای مالی

1-اجتناب

بهترین سناریو برای دورزدن ریسک این است که کلاً از آن اجتناب کنید. اما با محرومیت خود از همه فعالیت‌های دارای خطر شما موقعیت‌های بسیاری را نیز از دست می‌دهید. در واقع موقعیت‌های پرسود در موقعیت‌های پرریسک ایجاد می‌شود. این به استراتژی شما بازمی‌گردد که چقدر می‌خواهید در وضعیت مخاطره‌آمیز غوطه بخورید و با آن بازی کنید.

2-کاهش ریسک

کاهش ریسک نیازمند تغییرات کوچکی در وزن ریسک و پاداش بعد از پروژه یا کار دارد. برای کاهش ریسک باید در روند و برنامه اجرایی و عملیاتی، خواه استراتژی خرید سهام از بورس باشد و یا آغاز کسب و کار اینترنتی و یا هر حرفه دیگری تغییراتی را ایجاد کرد. این رویکرد ممکن است پاداش و سود شرکت و دارایی شما را کاهش دهد اما شرکت و سرمایه شما را تهدیدات حفظ کرده و از ورود در فعالیت‌های بسیار مخاطره‌آمیز جلوگیری می‌کند.

3- تقسیم ریسک

می‌توان وزن ریسک را بین چند شریک تقسیم کرد. اینگونه همه از مزایای حضور در بازارهای پرریسک بهره‌مند شده و هم از وزن ریسک کاسته می‌شود. به عبارتی ریسک در این شیوه برون سپاری می‌شود.

4- قبول ریسک

این روش برای ریسک‌های کوچک پیشنهاد می‌شود. در اینجا شرکت و یا فرد از ظرفیت پذیرش ریسک بهره‌مند از و با این فرض به مصاف تهدید می‌رود. در بهترین سناریو ریسک را از سر می‌گذراند و پاداش را می‌گیرد و در بدترین سناریو ضرر می‌کند ولی ظرفیت ضرر ایجاد شده را دارد.

استراتژی‌ های مناسب در مقابله با ریسک

بنگاه های اقتصادی و مالی همیشه با خطرات و ریسک هایی مواجه هستند. که هر بنگاه بنابر سیاست های خود راهکاری را در برخورد با این ریسک ها در پیش می گیرد.

در برخورد با انواع خطراتی که بنگاه‌های مالی با آن مواجه هستند چهار، راهبرد را می‌توان پیش‌بینی کرد :

- امتناع از ریسک: در این شیوه مدیران بنگاه مالی با امید به اینکه مشکلات خود به خود و به آسانی حل خواهند شد، از مقابله و برخورد اصولی با خطرات خودداری می‌کنند .

- پذیرش ریسک: استراتژی پذیرش ریسک، یعنی قبول زیان وقتی که آن زیان رخ می‌دهد. پذیرش ریسک، یک استراتژی قابل قبول برای ریسک‌های کوچک در شرایطی است که هزینه حفاظت در مقابل ریسک ممکن است از نظر زمانی بیشتر از همه زیان‌های حاصله باشد.

- انتقال ریسک: استراتژی انتقال ریسک عبارت است از پذیرش هزینه‌های کوچک برای جلوگیری از بروز زیان‌های بزرگ که غالبا از طریق پیش‌بینی اقدامات احتیاطی مانند انعقاد قرارداد با شرکت‌های بیمه محقق می‌شود .

- کاهش ریسک : کاهش ریسک به طور معمول بر مدیریت آسیب‌پذیری و بهره‌برداری منطقی و مناسب از امکانات اجرایی و فنی و همچنین برقراری کنترل‌های داخلی بازدارنده متمرکز است .

در هر حال آن چه در این راهبرد ارزشمند بوده سنجش و ارزیابی نتایج کارهای بر عهده گرفته شده و اطمینان از کارکرد دقیق ابزارهای کنترل داخلی می‌باشد.

مدیریت ریسک چیست؟ مقابله با خطرات و تهدیدات کسب و کار با Risk management

تمامی پروژه‌ها در طول عمر خود (از ابتدا تا انتهای کار)، با فرصت‌ها و ریسک‌های متعدد روبرو می‌شوند. حتما می‌دانید که ریسک‌ها همان عوامل خطرسازند که می‌توانند در اجرای پروژه اختلال ایجاد کنند و در نهایت باعث شکست آن شوند. برای جلوگیری از این خطرات احتمالی، مدیریت ریسک، اقدامی کاملا ضروری است. این مطلب را تا انتها بخوانید تا به شما بگوییم مدیریت ریسک چیست و انجام آن چه ضرورتی دارد.

مدیریت ریسک چیست؟

مدیریت ریسک (Risk management)، عبارت است از شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی خطرات احتمالی و به دنبال آن، استفاده هماهنگ و بهینه از منابع، برای به حداقل رساندن احتمال تاثیر اتفاقات ناگوار و یا به حداکثر رساندن احتمال تحقق فرصت‌ها.

ریسک در جایی وجود دارد که فرصتی برای سود و ضرر وجود داشته باشد. ما معمولا ریسک‌ها را به عنوان مواجهه با ضرر در نظر می‌گیریم. به عنوان مثال، یک ساختمان آسیب دیده، محصولات ناقص و معیوب، نام تجاری (برند) مخدوش، هر کدام یک خطر هستند که با اجرای درست و دقیق مدیریت ریسک می‌توانید از آنها جلوگیری کنید.

در دنیای کسب و کار، مدیریت ریسک، فرآیند شناسایی، تحلیل و پذیریرش عدم قطعیت در تصمیم گیری‌ها است. معمولا Risk management زمانی اتفاق می‌افتد که یک مدیر یا سرمایه گذار، احتمال زیان‌ها و خطرات یک سرمایه گذاری را تجزیه و تحلیل کرده و تلاش‌کند با توجه به اهداف سرمایه گذاری و توان تحمل خطرات، اقدامات مناسب را انجام دهد.

ریسک، هم به صورت شیوه مقابله با ریسک در بازار مطلق و هم به صورت نسبی قابل سنجش است. درک کامل و درست اشکال مختلف ریسک می‌تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا فرصت‌ها و هزینه‌های مرتبط با رویکردهای مختلف سرمایه گذاری را به خوبی بررسی و ارزیابی کنند.

به طور کلی ریسک‌ها به 2 دسته تقسیم می‌شوند:

• ریسک‌های خالص: در این ریسک‌ها نتایج مورد انتظار، یک ضرر است. مانند خسارت ناشی از آتش سوزی، تصادفات رانندگی، سرقت و…

• ریسک برد یا باخت: در این دسته از ریسک‌ها ممکن است ضرر کنید، ممکن است سود به دست آورید و یا ممکن است شرایط بدون تغییر بماند. سرمایه گذاری در بازار سهام، تصمیم یک مدیر در مورد راه‌اندازی خط تولید جدید و… نمونه‌هایی از این نوع ریسک به شمار می‌رود.

ساختار مدیریت ریسک چیست؟

ساختارهای مدیریت ریسک شامل برنامه ریزی، سازماندهی، بودجه بندی و کنترل هزینه‌ها هستند. بنابراین، به شکلی طراحی شده‌اند که چیزی بیش از اشاره به ریسک‌های موجود را انجام دهند.

یک ساختار مدیریت ریسک مطلوب و کارآمد باید بتواند عدم قطعیت‌ها را محاسبه کرده و تاثیر آنها بر کسب و کار را پیش بینی کند. بنابراین، پذیرش یا رد ریسک‌ها به سطوح تحملی بستگی دارد که یک کسب و کار قبلا برای خود تعریف کرده است.

در صورتی که یک کسب و کار، مدیریت ریسک را به عنوان یک فرآیند منظم و مستمر، برای شناسایی و حل خطرات احتمالی راه‌اندازی کند، ساختارهای Risk management می‌توانند برای حمایت از سایر سیستم‌های کاهش ریسک مورد استفاده قرار گیرند. در چنین حالتی، کسب و کار شما در مقابل خطرات غافلگیر نمی‌شود، چرا که تمرکز بر مدیریت ریسک کاملا فعال است.

فرآیند مدیریت ریسک چیست؟

تا اینجا دانستیم مدیریت ریسک چیست و چه ساختاری دارد، در این بخش به معرفی موارد موجود در فرآیند مدیریت ریسک می‌پردازیم:

• شناسایی روشمند خطرات پیرامون فعالیت‌های تجاری شما
• ارزیابی احتمال وقوع اتفاقات
• درک چگونگی واکنش به این اتفاقات
• قرار دادن سیستم‌هایی برای روبرو شدن با عواقب رویدادها
• نظارت بر اثربخشی رویکردها و کنترل مدیریت ریسک

بنابراین، Risk management به شما کمک می‌کند تا:

• برنامه ریزی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و اولویت بندی‌ها را بهبود ببخشید.

• منابع و سرمایه‌ها را کارآمدتر و موثرتر از گذشته به هر بخش اختصاص دهید.

• به شما امکان می‌دهد تا میزان اشتباهات را به حداقل برسانید.

• به شما کمک می‌کند تا طرح کسب و کار خود به موقع و با در نظر گرفتن میزان بودجه در دسترس، ارائه دهید.

به خاطر داشته باشید که برای اطمینان از سازگاری، کارآمدی و تاثیر مدیریت ریسک، دنبال کردن یک فرآیند رسمی ضروری است.

با BPMS راهبران، فرآیندهای کسب و کار خود را، سریع و آسان به فرآیندهای الکترونیک تبدیل کنید.

مراحل انجام مدیریت ریسک چیست؟

مدیریت ریسک شامل 5 مرحله است که در این بخش به معرفی و شرح این مراحل می‌پردازیم. اما به خاطر داشته باشید که بسته به نوع پلتفرم کاری، ممکن است در این مراحل تغییراتی ایجاد شود.

مرحله1: تعیین اهداف

در اولین گام، اهداف مهم و کلیدی کسب و کار خود را مشخص کنید. پیش از انجام معاملات تجاری، یک استراتژی تعیین کرده و از خودتان بپرسید «برای رسیدن به این اهداف چقدر باید ریسک کنید؟»

مرحله2: شناسایی خطرات احتمالی

سعی کنید تمام حوادثی که ممکن است اثرات نامطلوب و منفی داشته باشند را پیدا کنید. در واقع مرحله شناسایی خطرات، به این معنی است که هنگام انجام معاملات، باید تمامی خطراتی که ممکن است پیش بیایند را در ذهن خود داشته باشید، تا در صورت بروز آنها، آمادگی لازم را داشته باشید و بتوانید عکس‌العمل مناسب نشان دهید.

مرحله3: ارزیابی ریسک

اکنون زمان ارزیابی خطرات و شدت تاثیر آنهاست. سپس باید ریسک‌ها را به ترتیب اهمیت، اولویت بندی کنید و ببینید خطرات مورد انتظار تا چه اندازه بد و نامطلوب هستند و تا کجا حاضرید این ریسک‌ها را تحمل کنید؟

مرحله4: ارائه راه‌حل

این مرحله شامل ارائه پاسخ و راه حل برای هر نوع ریسک، با در نظر گرفتن درجه اهمیت آن است. به این صورت مشخص می‌شود که در صورت وقوع یک اتفاق نامطلوب، چه اقداماتی باید انجام شود.

مرحله5: نظارت

در پایان باید بر روی استراتژی تحقیق درباره مدیریت ریسک، نظارت کافی داشته باشید و کارایی آن را در واکنش به حوادث مورد بررسی قرار دهید. این مرحله نیازمند جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل مداوم اطلاعات است.

مراحل مدیریت ریسک و انواع آن را شناختیم. اما راهکارهای ارتقای مدیریت ریسک چیست؟ در بخش بعد به شما خواهیم گفت برای ارتقای فرآیند مدیریت ریسک، باید چه اقداماتی انجام دهید.

راهکارهای ارتقای فرآیند مدیریت ریسک چیست؟

مسئولیت‌ها را به صورت واضح و شفاف توضیح دهید

هر نقص و مشکلی که در تفهیم مسئولیت‌های سازمان شما وجود داشته باشد، احتمال ریسک را افزایش می‌دهد. پس بهتر است مطمئن شوید که هر فرد به طور کامل و دقیق از وظایف و مسئولیت‌های خود آگاهی دارد.

ریسک‌ها را از همان ابتدا شناسایی کنید

هر چه سریع‌تر به ریسک‌ها شیوه مقابله با ریسک در بازار و خطرات بپردازید، Risk management آسان‌تر خواهد شد. پس در آغاز هر پروژه، به مدیریت ریسک فکر کنید و بررسی کنید برای هر ریسک، چه شاخص‌های هشدار اولیه‌ای می‌توانید پیدا کنید.

خطرات را به درستی توصیف کنید

بهتر است یک رشته ریسک در نظر بگیرید و برای هر کدام علت و معلول تعریف کنید.

ریسک‌ها را بررسی و اولویت بندی کنید

لازم است برای ارزیابی و اولویت بندی همه ریسک‌های شناخته شده، از یک شاخص ریسک استفاده کنید. به این ترتیب می‌توانید احتمال تاثیر و میزان شدت آنها را نیز محاسبه کنید.

مسئولیت پذیر باشید

اگر در طول انجام کار متوجه نقص و مشکلی شدید، مسئولیت آن را به عهده بگیرید و برای حل آن از تمامی اعضای تیم کمک بگیرید. چرا که مدیریت ریسک، زمانی بهترین عملکرد را دارد که همه افراد اجازه اظهار نظر داشته باشند.

فهرستی از ریسک‌های احتمالی تهیه کنید

با ثبت ریسک‌ها، تصویر کلی‌تری از خطرات احتمالی خواهید داشت، این موضوع، باعث می‌شود اطلاعات را راحت‌تر به اشتراک بگذارید و سریع‌تر پاسخ دهید.

مثبت فکر کنید

به خاطر داشته باشید که ریسک‌ها می‌توانند مثبت هم باشند و فرصت‌هایی را در اختیارتان قرار دهند. پس تنها بر ابعاد منفی آنها تمرکز نکنید.

اهداف مدیریت ریسک چیست؟

از آنجا که مدیریت و ارزیابی ریسک‌ها، بهترین راه برای مبارزه با اتفاقات و حوادث ناخوشایند است. با ارزیابی برنامه و بررسی مشکلات و حوادث بالقوه و همچنین، ارائه راهکارهایی برای رفع آنها، می‌توانید موفقیت پروژه تضمین کنید.

اما مدیریت ریسک 4 هدف اصلی دارد. این اهداف عبارتند از:

مدیریت ریسک بسیار مهم است ؛ چرا؟

اما اهمیت مدیریت ریسک چیست؟ همان طور که گفتیم، یک برنامه قدرتمند و موثر Risk management ، به کسب و کارها کمک می‌کند تا برای جلوگیری یا تعدیل خطرات و تهدیدات احتمالی راهکارهای مناسب ایجاد کنند. همچنین، در صورت مواجهه با خطر، تاثیر آن را به حداقل برسانند. «استراتژی‌های مدیریتی متمرکز بر مدیریت ریسک»، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نسبت به تصمیمات تجاری خود مطمئن‌تر باشند و راحت‌تر به اهدافشان برسند. بنابراین، با اجرای مدیریت ریسک در سازمان و در نظر گرفتن خطرات و حوادث مختلف احتمالی پیش از وقوع، کسب و کار شما می‌تواند از احتمال بروز خطرات جلوگیری کند، یا در صورت وقوع، آنها را به بهترین شکل ممکن مدیریت و رفع کند.

مزایای مدیریت ریسک چیست؟

اکنون با مدیریت ریسک، مراحل و ضرورت انجام آن آشنا شدیم. اما مزایای مدیریت ریسک چیست و استفاده از آن چه تاثیری بر فعالیت‌های تجاری شما دارد؟

• Risk management ، در مقابل آسیب‌ها و خطرات احتمالی، عملکرد مطمئن و موثری دارد.

• یک محیط کار امن و مطمئن برای شما ایجاد می‌کند.

• ثبات عملیات تجاری‌ را افزایش می‌دهد.

• در این فرآیند، توجه به خطرات و آسیب‌های احتمالی، مسئولیت‌های حقوقی کسب و کار را کاهش می‌دهد.

باورهای غلط در مورد مدیریت ریسک چیست؟

هر چند که این روزها مدیریت ریسک در رویکرد مدیریت فرآیندهای کسب و کار گسترش پیدا کرده اما هنوز هم در تجارت به عنوان یک پتانسیل منفی در نظر گرفته می‌شود. در صورتی که مدیریت ریسک، فرآیندی است که به توانایی تشخیص و استفاده بیشتر از فرصت‌ها بستگی دارد.

هر چند این جمله که «خطر معمولا با نتایج منفی همراه است»، درست است. اما هدف مدیریت ریسک، تشخیص فرصت‌ها برای سرمایه گذاری بر روی توانمندی‌هایی است که یا پنهان‌اند و یا کم‌تر آشکار شده‌اند. بنابراین، می‌توانیم بگوییم گاهی اوقات روبرو شدن با خطر، برای دستیابی به عملکرد بهتر و موثرتر، ضروری است.

گفتیم که مدیریت ریسک، چارچوبی برای پیگیری مداوم و بهینه سازی فرآیندهای یک تجارت است. بر اساس اصول پیشرفت و بهبود مستمر، مدیریت ریسک، فرآیندی در حال انجام است که به سادگی متوقف نمی‌شود. بنابراین، وقتی صحبت از Risk management باشد، حتما جایی برای بهبود فرآیندها وجود دارد.

و در انتها…

گفتیم فرآیند مدیریت ریسک، از آن جهت مهم است که علاوه بر نشان دادن خطرات و تهدیدات محیط، به شما امکان می‌دهد پیش از وقوع خطرات، آنها کاهش دهید یا از بین ببرید. بی توجهی به انجام این فرآیند، کسب و کارها را با خسارت سنگین و غیر قابل جبرانی روبرو می‌کند، چرا که قادر نیستند خطرات و عوامل آسیب زا را تشخیص دهند.

حتما به خوبی با Risk management آشنا شده‌اید. در این نوشتار سعی کردیم ضمن پاسخ به سوال مدیریت ریسک چیست، ساختار، مراحل، ویژگی‌ها و ضرورت انجام آن را نیز برای شما شرح دهیم.

کلاس آموزش مدیریت ریسک و سرمایه برای بورس در مشهد

بنا به گفته همه بزرگان بازارهای مالی اصول مدیریت ریسک و سرمایه یکی از پایه‌های موفقیت در بازار است. بطوریکه یکی از مهمترین دانش‌ها و مهارت‌های لازم برای دوام در بازار سرمایه و کسب سود مستمر و معقول، دانش مدیریت ریسک و سرمایه است. که پیش از این به روش‌های سنتی و غیر پویا توسط فعالان بازار بکار گرفته می‌شد. و اکنون با همت و تلاش موج برتر، سیستم مدیریت ریسک و سرمایه بر اساس شرایط بازار ایران و به گونه‌ای طراحی شده که برای همگان به صورت سیستماتیک و ساده قابل استفاده باشد. این دوره برای اولین بار در ایران به شکلی 100 درصد کاربردی و موثر ارائه می‌شود.

مشخصات دوره

کد دوره: MSD404M

• جلسات: 3 جلسه 4 ساعته در سه هفته
• جلسه 1: شنبه 15 آبان ساعت 17 تا 21
• جلسه 2: شنبه 22 آبان ساعت 17 تا 21
• جلسه 3: شنبه 29 آبان ساعت 17 تا 21
• مدرس: مهندس حسین محمدپور
• شهریه: 1,340,000 تومان

پذیرش و محل برگزاری

• سطح دوره: حرفه ای
• ظرفیت کلاس: 35 نفر
• مسئول پذیرش: خانم رضیئی
• همراه: 9159 795 0915
• محل برگزاری: دفتر ما روی نقشه
• مشهد، نبش هاشمیه 16، مجتمع کریستال، واحد 202A

توانایی های کسب شده

• شناسایی انواع ریسک در بورس و مقابله با آن
• قوانین افزایش و کاهش حجم معاملات
• جداول ROR و کنترل ریسک ورشکستگی
• محاسبه حجم با نرم افزار اکسل مدیریت حجم
• جداول ROI و عملکرد ماهانه معاملات
• بهینه سازی سبد سهام و استفاده از اعتبار

در این دوره با تکیه بر روانشناسی معامله گر و ایجاد انضباط معاملاتی، به بالاترین سطح توانایی در انجام معاملات دست پیدا می کنید.

مخاطبین دوره آموزش مدیریت ریسک و سرمایه

دوره آموزش مدیریت ریسک و سرمایه در بورس تهران به مباحث تحلیلی وابستگی ندارد. لذا تمامی افرادی که معاملات بورس و فارکس را تجربه نموده‌اند، می‌توانند این دوره را شرکت نمایند. چه آنهایی که با روش‌های تحلیل تکنیکال و یا بنیادی آشنا هستند و چه افرادی که با این روش‌های تحلیلی آشنا نیستند.
اما افرادی که تاکنون معاملات بورسی و یا فارکس را تجربه نکرده‌اند، این دوره برای آنها مناسب نیست و درواقع درک خوبی از مباحث دوره آموزش مدیریت ریسک و سرمایه نخواهند داشت. درنتیجه پیشنهاد می‌شود قبل از شرکت در کلاس آموزش مدیریت ریسک و سرمایه حتما معامله در بازار را تجربه کرده باشید. چراکه درک مطالب برای افرادی که درحال انجام معامله هستند، بسیار عمیق‌تر خواهد بود.

سرفصل مطالب

• انواع ریسک در بازار سهام و روش‌های مقابله با آن
• تعیین حدضرر و قوانین مربوط به آن
• اصول افزایش و کاهش حجم معامله
• جداول ROR و احتمال ورشکستگی
• جدول Draw down و اهمیت آن در مدیریت ریسک
• ریوارد به ریسک و کاربرد آن در مجوز ورود به معامله
• نحوه ارزیابی دقیق عملکرد معاملاتی در یک دوره
• افزایش تسلط بر معاملات و ارتقاء سطح روانی معامله‌گر
• نحوه محاسبه حجم صحیح معامله
• کارگاه آموزشی شامل:
  - نحوه ترسیم منحنی رشد در بازار سرمایه
  - نحوه تعیین سایز معامله با نرم افزار مدیریت حجم موج برتر
  - چگونگی ثبت معاملات و آنالیز مداوم معاملات

سیستم مدیریت ریسک و سرمایه چگونه کار می کند؟

این سیستم ابتدا عملکرد معاملاتی فرد معامله‌گر را بررسی می‌کند. اطلاعات مهمی از عملکرد معاملاتی استخراج می‌شود. بدین ترتیب میزان توانایی و مهارت‌های معامله‌گر معلوم می‌گردد. همچنین سیستم تحلیلی که معامله‌گر بر اساس آن سیگنال‌های خرید و فروش را دریافت می‌کند مورد سنجش قرار می‌گیرد. هر فرد با آنالیز معاملات شخصی خود، قادر است کیفیت استراتژی معاملاتی و عملکرد معامله‌گری خود را ارزیابی نماید. حال با توجه به نتایج بدست آمده میزان ریسک مجاز محاسبه می‌شود. و در انتها حجم معامله برای هر معامله مستقل از معاملات دیگر محاسبه خواهد شد.
این سیستم قادر است اجازه ورود به معامله را بررسی نماید. و در صورتی که معامله مورد نظر، خارج از اصول از پیش تعیین شده باشد، اجازه ورود به معامله را سلب می‌نماید. همچنین روش‌های درست و اصولی افزایش و یا کاهش حجم معاملات را برنامه‌ریزی می‌کند. در ادامه برای استفاده از لوریج (اعتبار و یا وام) نیز اصولی دارد. این اصول باعث می‌شود معامله‌گر از روی احساسات تصمیم اشتباهی در استفاده از اعتبارات و وام‌ها نگیرد.
در نهایت معامله‌گر بر اساس میزان سرمایه خود و مبتنی بر واقعیت بازار، پلان رشد مورد انتظار خود را طراحی می‌نماید و می‌تواند منحنی رشد واقعی خود را با پلان مذکور مقایسه نماید.
بنابراین سیستم مدیریت ریسک و سرمایه کاملا مبتنی بر عملکرد واقعی معامله‌گر طراحی شده و توانایی و روحیات وی را در نظر می‌گیرد. سپس بصورت کاملا علمی و اصولی، میزان سرمایه درگیر در معاملات را کنترل و مدیریت می‌نماید. در طراحی سیستم سعی شده معامله‌گر با این سیستم دوست شود و آن را مبنای معاملات خود قرار دهد. که بطور محسوسی پس از گذشت چند ماه متوجه رشد روزافزون توان معامله‌گری خود شده و با جدیت بیشتر روش صحیح معاملات را دنبال می‌کند.

با رعایت اصول ساده مدیریت ریسک و سرمایه توسط معامله‌گر، او تنها باید وقت و انرژی خود را صرف ارتقاء استراتژی تحلیلی و مهارت‌های معاملاتی نماید. بدینوسیله در فضایی کم استرس و کاملا آگاهانه قادر خواهد بود بطور مستمر در بازار سرمایه فعالیت نماید و مطابق نقشه‌ای درست و اصولی اهداف اقتصادی خود را دنبال نماید.

پوشش ریسک چیست؟

پوشش ریسک (Hedge)، نوعی سرمایه‌گذاری به‌منظور کاهش ریسک حرکات شدید قیمتی در یک دارایی می‌باشد. به‌طور عادی، پوشش ریسک شامل ورود به موقعیت‌های معاملاتی جبران‌کنندهٔ یکدیگر (offsetting positions) در اوراق بهادار مرتبط می‌باشد.

درک مفهوم پوشش ریسک

پوشش ریسک ‌مانند استفاده از یک سیاست بیمه‌ای می‌باشد. برای مثال، اگر منزل شما در محدوده‌ای مستعد سیل قرار داشته باشد، شما می‌خواهید که از دارایی خود با استفاده از بیمهٔ سیل، حفاظت کنید. در این مثال، شما نمی‌توانید از سیل جلوگیری کنید، اما می‌توانید کاری را زودتر انجام داده تا از زیان رخ‌داده در هنگام سیل، بکاهید. یک رابطهٔ ذاتی بین میزان ریسک و سود در استفاده از این روش وجود دارد، در حالی که استفاده از روش‌های کاهشِ ریسکِ سرمایه، ریسکِ احتمالی شما را کاهش می‌دهد، همچنین می‌تواند میزان سود احتمالی‌تان نیز کاهش دهد. اگر بخواهیم ساده بگوییم، پوشش ریسک، کاری رایگان نیست. همان طور که در مثال ما در مورد بیمهٔ سیل، شما باید به‌صورت ماهانه پرداختی‌هایی را انجام دهید؛ و اگر سیل هرگز رخ ندهد، شما هیچ دریافتی نخواهید داشت. با این وجود، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا این ضرر محدود و قابل پیش‌بینی را متحمل شوند تا اینکه ناگهان تمامی دارایی‌های خود را از دست بدهند.

در دنیای سرمایه‌گذاری، روش‌های پوشش ریسک نیز به‌نحوی مشابه کار می‌کنند. سرمایه‌گذاران و مدیران مالی از روش‌های پوشش ریسک به‌منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و کنترل آن استفاده می‌کنند. به‌منظور انجام صحیح و متناسب پوشش ریسک در دنیای سرمایه‌گذاری، معامله‌گر باید از ابزارهای متعددی در یک روش استراتژیک به‌منظور پوشش ریسک حرکات شدید قیمتی در بازار استفاده کند. بهترین روش برای انجام چنین کاری نیز، انجام یک سرمایه‌گذاری دیگر به شیوه‌ای هدفمند و کنترل‌شده می‌باشد. برای مثال، صدالبته، موارد موازی در مثال بیمه‌ای ذکرشده در بالا محدود می‌باشند: در مورد بیمهٔ سیل، دارندهٔ این بیمه در صورت خسارت دیدن از هرگونه سیلی، شاهد جبران شدن خسارتش از سوی شرکت بیمه‌ای خواهد بود، و احتمالاً مبلغی نیز به‌عنوان مالیات کم خواهد شد. اما در محیط سرمایه‌گذاری، پوشش ریسک هم پیچیده‌تر می‌باشد و هم یک علم غیرکامل محسوب می‌گردد.

یک پوشش ریسکٔ عالی (perfect hedge) به‌نوعی از آن گفته می‌شود که تمامی ریسک موجود در یک موقعیت معاملاتی و یا یک سبد سهامی را از بین ببرد. به بیانی دیگر، روش پوشش ریسک انجام‌شده به‌صورت صددرصد هم‌گرایی عکس (inversely correlated) با دارایی آسیب‌پذیر دارد. این مورد ایده‌آل می‌باشد، و شایان ذکر است که حتی این پوشش ریسک عالی نیز بدون هزینه نیست. ریسک پایه (Basis Risk) اشاره به ریسکی دارد که در طی آن، دارایی مدنظر ما و همچنین روش پوشش ریسک ما در جهت‌های عکس همان طور که مورد انتظار بود حرکت نمی‌کند، در اینجا کلمهٔ پایه به معنی همین اختلاف بین جهت حرکت مورد انتظار و حرکت رخ داده در واقعیت می‌باشد.

پوشش ریسک چگونه کار می‌کند؟

معمول‌ترین روش استفاده از پوشش ریسک در دنیای سرمایه‌گذاری، استفاده از مشتقات مالی (Derivatives) می‌باشد. مشتقات مالی، اوراق بهاداری هستند که با حرکت یک یا چند دارایی پایه مطابقت دارند. این مشتقات مالی شامل قراردادهای اختیار معامله (Options)، سوآپ‌ها (Swaps)، قراردادهای آتی (Future Contracts) و همچنین قراردادهای سلف (Forward Contracts) می‌باشند.

دارایی‌های پایه نیز در این حالت می‌توانند شامل سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها، شاخص‌ها و یا نرخ‌های بهره باشند. مشتقات مالی می‌توانند روش پوشش ریسک مناسبی در برابر حرکات قیمتی دارایی‌های پایه‌شان محسوب شوند، از آنجایی‌که رابطهٔ بین دو یا چند تا از آن‌ها به‌صورت واضحی تعریف‌نشده است. این امکان وجود دارد که از این مشتقات به‌منظور پایه‌ریزی یک استراتژی معاملاتی که در آن ضرر در یک سرمایه‌گذاری با استفاده از سود در مشتقات دیگر کم شده و یا جبران می‌شود، مورد استفاده قرار بگیرند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اوراق قرضه می‌توانید از مطلب آموزشی «اوراق قرضه چیست؟» دیدن نمایید.

برای مثال، اگر مورتی 100 سهم از سهام شرکت (Stock plc – STOCK) را در قیمت 10 دلار به‌ازای هر سهم خریداری کند، او ممکن است از سرمایه‌گذاری خود با استفاده از قراردادهای اختیار معاملهٔ آمریکایی 5 دلاری باقیمت ورودی 8 دلاری که در پایان سال منقضی می‌گردند، استفاده کند. این قراردادهای اختیار معامله به مورتی این حق را می‌دهند تا بتواند 100 سهم از سهام شرکت STOCK را در سطح قیمتی 8 دلار در هر زمانی در سال آینده به فروش برساند. اگر یک سال بعد سهام شرکت STOCK در سطح قیمتی 12 دلار معامله شود، مورتی این قرارداد را اجرایی نکرده و با 5 دلار خود خارج می‌شود. در این حالت بعید است که او ناراحت شود، زیرا سود شناخته‌نشدهٔ او در این حالت برابر با 200 دلار (195 دلار به‌علاوهٔ قیمت قرارداد اختیار معاملهٔ فروش) بوده است. اگر سهام شرکت STOCK در سطح صفر دلار معامله شود، در این حالت مورتی قرارداد اختیار معامله‌اش را اجرایی خواهد کرد و سهام خود را با قیمت 8 دلار به فروش خواهد رساند، تا ضرر 200 دلاری خود را (205 دلار به‌علاوهٔ هزینهٔ قرارداد اختیار معاملهٔ فروش) جبران کند. بدون استفاده از این قراردادهای اختیار معامله، او تمامی سرمایه‌گذاری‌اش را از دست می‌داد.

میزان اثربخشی استفاده از مشتقات به‌منظور پوشش ریسک با عبارتی به نام دلتا تعریف می‌شود، که گاهی اوقات به آن نرخ پوشش ریسک (Hedge Ratio) نیز گفته می‌شود. دلتا برابر با میزان حرکت قیمتی در مشتقات مالی به‌ازای یک دلار حرکت در قیمت دارایی پایه می‌باشد.

خوشبختانه، انواع زیادی از قراردادهای اختیار معامله بر قراردادهای آتی وجود دارند که به سرمایه‌گذاران این اجازه را می‌دهند که بسیاری از سرمایه‌گذاری‌هایشان را موردحفاظت قرار دهند، که این سرمایه‌گذاری‌ها شامل سرمایه‌گذاری در سهام، نرخ‌های بهره، ارزها، کالاها، و غیره می‌شود.

استراتژی‌های خاص پوشش ریسک، ‌مانند قیمت‌گذاری بر ابزارهای پوشش ریسک، بسته به مقدار ریسک دارایی پایه دارد که سرمایه‌گذار می‌خواهد از سرمایه‌گذاری‌اش در برابر آن حفاظت کند. به‌طور کلی، هرچه این ریسک بیشتر باشد، مقدار پوشش ریسک نیز افزایش می‌یابد. این شیوه مقابله با ریسک در بازار شیوه مقابله با ریسک در بازار ریسک احتمالی (Downside Risk) با بالاتر رفتن درجهٔ نوسانات در طی زمان افزایش می‌یابد، یک قرارداد اختیار معامله که پس از مدت‌زمان طولانی منقضی می‌شود و به یک دارایی پایه نوسانی لینک شده است، به‌عنوان ابزار گران‌تری به‌منظور پوشش ریسک شناخته می‌شود. در مثال فوق، هرچه قیمت ورودی (strike price) بالاتر باشد، قرارداد اختیار معامله نیز گران‌تر خواهد بود، اما در عین حال حفاظت قیمتی بیشتری را نیز انجام خواهد داد. این متغیرها می‌توانند به‌صورتی تنظیم شوند که شامل قراردادهای اختیار معاملهٔ ارزان‌تر که حفاظت کمتری نیز پیشنهاد می‌کنند باشند، و یا شامل قراردادهای اختیار معاملهٔ گران‌قیمت‌تری باشند که در عین حال حفاظت بیشتری را نیز ارائه می‌دهند. شایان ذکر است از نقطه‌ای به بعد، صرف کردن هزینه‌هایی اضافی به‌منظور حفاظت از دارایی‌ها به‌صرفه نیست و باعث کاهش مقدار اثربخشی هزینه انجام‌شده خواهد شد.

پوشش ریسک از طریق ایجاد تنوع و گوناگونی

استفاده از مشتقات به‌منظور حفاظت از یک سرمایه‌گذاری امکان محاسباتی دقیق از ریسک را به شما می‌دهد، اما نیازمند مقداری کافی از سرمایه نیز خواهد بود. مشتقات تنها راه موجود به‌منظور پوشش ریسک نمی‌باشند. تنوع‌بخشی استراتژیک در سبد سهام به‌منظور کاهش ریسک اساسی می‌تواند به‌عنوان یک روش پوشش ریسک در نظر گرفته شود، هر چند که این روش کمی خام می‌باشد. برای مثال، ریچل ممکن است در یک شرکت تولید کالاهای لوکس با افزایش مارجین سرمایه‌گذاری کند. او ممکن است نگران این موضوع باشد که وقوع یک کسادی در بازار به محو شدن بازار به سبب مصرف زیاد منجر شود. یک روش مقابله با این موضوع این است که او سهام تنباکو و یا خدمات رفاهی را خریداری نماید، که این سهام وقوع کسادی در بازار را تحمل می‌کنند و همچنین سود سهام قابل‌توجهی را شیوه مقابله با ریسک در بازار نیز پرداخت می‌نمایند.

این استراتژی دارای معایب خود نیز می‌باشد: اگر دستمزدها بالا باشند و همچنین شغل‌ها در بازار زیاد باشند، این شرکت سازندهٔ کالاهای لوکس ممکن است شکوفا شود و رونق بگیرد، اما در این حالت سرمایه‌گذاران کمتری به سهامی با چرخهٔ عکس جذب خواهند شد، که باعث افت سرمایه و همچنین ایجاد جریان‌های سرمایه‌ای شیوه مقابله با ریسک در بازار به سمت مکان‌های جذاب‌تر خواهد شد. این مورد همچنین دارای ریسک‌های خود نیز می‌باشد: هیچ تضمینی وجود ندارد که سهام شرکت تولیدکنندهٔ کالاهای لوکس و همچنین استراتژی پوشش ریسک شما در مسیرهایی عکس یکدیگر حرکت کنند. هر دوی آن‌ها می‌توانند به‌خاطر یک رویداد فاجعه‌آمیز سقوط کنند، همان‌طور که در طی دوران بحران مالی رخ داد؛ و یا به دلایلی غیرمرتبط، مانند رخ دادن سیل در چین که باعث بالا رفتن قیمت تنباکوها شده است و یا یک اعتراض در مکزیک که باعث گران‌تر شدن نقره شده است، شاهد حرکت‌هایی برخلاف چیزی که انتظار می‌رفت باشیم.

پوشش ریسک با فاصلهٔ قیمتی (Spread)

در فضای شاخص‌ها در بازار، کاهش‌های متعادل قیمتی اتفاقی معمول می‌باشند، و البته قابل پیش‌بینی نمی‌باشند. سرمایه‌گذارانی که در این حوزه تمرکز می‌کنند باید نگرانی بیشتری نسبت به کاهش‌های متعادل قیمت نسبت به کاهش‌های شدید قیمتی داشته باشند. در این حالات، استفاده از اسپرد قرارداد اختیار معاملهٔ فروش نزولی (bear put spread) یک روش معمول در استراتژی‌های پوشش ریسک به‌شمار می‌رود.

در این نوع از اسپرد، سرمایه‌گذار شاخص یک قرارداد اختیار معاملهٔ فروش را با قیمت ورودی بالاتر خریداری می‌نماید. در ادامه، او این قراردادهای اختیار معاملهٔ فروش را با قیمتی پایین‌تر اما در تاریخ انقضای یکسان به فروش می‌رساند. بسته به نحوهٔ رفتار شاخص، سرمایه‌گذار درجه‌ای از حفاظت قیمتی را دارد که برابر با اختلاف قیمتی موجود بین دو قیمت ورودی می‌باشد. در حالی که این روش مقدار حفاظتی متوسطی را به ارمغان می‌آورد، معمولاً به‌منظور پوشاندن کاهش قیمت مختصر در شاخص کافی می‌باشند.

ریسک‌های پوشش ریسک

پوشش ریسک تکنیکی است که به‌منظور کاهش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما مهم است به یاد داشته باشیم که هر روش پوشش ریسک دارای ریسک احتمالی خاص خود می‌باشد. همان طور که پیش‌تر نیز گفته بودیم، پوشش ریسک روشی کامل محسوب نمی‌شود و هیچ‌گونه تضمین در مورد موفقیت در آینده را به ما نمی‌دهد، و همچنین هیچ‌گونه اطمینانی به ما به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و همچنین کاهش میزان ضررهای انجام‌شده را نیز نمی‌دهد. بلکه، سرمایه‌گذار باید مزایا و معایب استفاده از روش پوشش ریسک را به‌خوبی مشاهده و ارزیابی کند. اینکه آیا استفاده از یک استراتژی مشخص، قابلیت جبران هزینه‌های اضافهٔ انجام‌‌شدهٔ آن را دارد؟ زیرا پوشش ریسک در اکثر مواقع هیچ‌گونه سودی را برای سرمایه‌گذار تولید نمی‌کند، مهم است این نکته را به یاد داشته باشیم که یک استراتژی پوشش ریسک موفق آن است که تنها از رخ دادن ضرر و زیان پیشگیری کند.

پوشش ریسک و سرمایه‌گذار روزانه

برای بیشتر سرمایه‌گذاران، استراتژی‌های پوشش ریسک هرگز نقشی در فعالیت‌های مالیشان ایفا نخواهد کرد. بسیاری از سرمایه‌گذاران هرگز به سمت معاملات قراردادهای مشتقات در هیچ‌زمانی نمی‌روند. بخشی از آن نیز به این دلیل است که سرمایه‌گذارانی که استراتژی بلندمدت دارند، مانند کسانی که مبالغی را برای بازنشستگی‌شان سرمایه‌گذاری می‌کنند، متمایل هستند تا نوسانات روزانهٔ اوراق بهادار مشخص را نادیده بگیرند. در این موارد، نوسانات کوتاه‌مدت مهم محسوب نمی‌شوند زیرا که این سرمایه‌گذاری با رشد کلی بازار، رشد خواهد نمود.

برای سرمایه‌گذارانی که در دسته‌بندی سرمایه‌گذاران (Buy – and – hold) قرار می‌گیرند، نیز هیچ دلیلی برای یادگیری استراتژی‌های پوشش ریسک وجود ندارد. با این وجود، از آنجایی که شرکت‌های بزرگ و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری از روش‌های پوشش ریسک به‌صورت منظم استفاده می‌کنند، و از آنجایی که ممکن است برخی از این سرمایه‌گذاران در آینده در یکی از این شرکت‌های مالی مشغول به کار شوند، داشتن درک و فهم از آنچه استراتژی‌های پوشش ریسک شامل می‌شوند به شما دید و درک بهتری از اعمال انجام‌شده توسط این بازیگران بزرگ در بازار را می‌دهد.

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.